Độc đáo về phong cách xây dựng đình Hàng Kênh - điểm thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất TP. Hải Phòng alkameyst.com

Item: Độc đáo về phong cách xây dựng đình Hàng Kênh - điểm thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất TP. Hải Phòng alkameyst.com
Author: alkameyst.com

Đình Hàng Kênh là 1 trong trong mỗi ngôi đình cổ nhất ở TP TP Hải Phòng, năm 1719, dân làng xây dựng đình lúc tới đây để thờ một vị Thành trảg làng có công giúp Trần Hưng Đạo đánh quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng tới năm 1851, vua Tự Đức sắc phong tu bổ thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều mối cung cấp tư liệu không giống nhau ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đình thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, 1228- 1300) đánh quân Nguyên Mông xâm lược. Khi giang sơn tkhô lạnh bình, Vũ Chí Thắng trở lại quê nhà giúp dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Prúcc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (1851) có sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Hải Dương (trong lúc đó có làng Hàng Kênh), xây dựng những dự án công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua trước tiên của chống Ngô, trị vì kể từ thời điểm năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của VN.

Dân làng Hàng Kênh trùng tu ngôi đình thành điểm thờ cúng Ngô Quyền. Thành trảg làng Vũ Chí Thắng được rước về đình Từ Vũ (đình thờ Thánh họ Vũ), nhữngh đình Hàng Kênh hơn 200m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đàng, Bái đàng và Hậu đàng thuộc đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. TP Hải Phòng). Hình ảnh: Thu Tbỏ

Các tư liệu đã ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một mái ấm gia đình danh gia vọng tộc, đời đời làm quan chi phí ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ bốn đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người đã chiêu mộ hàng nghìn thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục sự nghiệp nhân vật của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong làm Thổ Tù và được phụ thân truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân làm Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép rõ rà soátng Ngô Quyền sinh 12 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay kể từ nhỏ, ông tỏ ra là 1 trong các người trí dũng tuy vậy toàn. Khi sinh sống ở quê với thân phụ mẹ và được thân phụ dạy cho thuật bắn cung nỏ, dùng gươm giáo, những điều kín về binh pháp. Ngô Quyền to lớn lên trong những khi nước nhà vừa mới giành được quyền tự chủ. Ông đã tiếp nối đời thân phụ ông về việc xác định quyền tự chủ, kiên quyết dành và lưu giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm thể hiện tài năng kiệt xuất và đang trở thành một vị tướng tài được nhân dân kính mến, quân sĩ khâm phục.

Tòa Hữu vu thuộc trong khuôn viên sân đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. TP. Hải Phòng). Hình ảnh: Thu Tdiệt

Công trình đình Hàng Kênh có kha khá đầy đủ những hạng mục rõ kiểm trang như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và những công trình xây dựng phụ trợ khác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình có kết cấu 7 gian với phong cách thiết kế trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói mũi hài đầu đao cong vút. Bộ khung được làm kể từ 42 cột mộc lim cao 5m, chu vi mỗi cột gần 2m tạo sự trưởng thành và cứng cáp là và kĩ năng chịu lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình bán nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí những ô lồng đèn, lưu giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ bồng. Hai cổng phụ có mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình nối sát với tường xung quan liêuh đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng vun Bát Tsoátng, xung quan liêuh sân có khối hệ thống tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai bên sân là hai tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt sân. Hai tòa có dáng vẻ giống nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bịt đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra hai trụ biểu (tại hàng hiên); 3 gian lưu giữa là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường có trổ lỗ thoáng hình trụ.

Hồ Bán Nguyệt - điểm tổ chức những tiết mục múa rối nước trong mỗi ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. TP Hải Phòng). Hình ảnh: Thu Tdiệt

điều đặc biệt, điểm đây có dự án công trình Văn Từ hay Văn Miếu thuộc bên nên của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là điểm thờ Khổng Tử và ban thờ của một trong các mỗi vị Nho học nổi tiếng như Chu Văn An (1292- 1370, Văn Trinh Công, được Review là ông tổ của những nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bảo, TP Hải Phòng, 1491- 1585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, TP Hải Phòng, 1428 – 1527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Tbỏ Nguyên, TP Hải Phòng, 1458- 1583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung chịu lực bằng mộc lim, có 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hải Phòng Đất Cảng). Hình ảnh: Thu Tdiệt

Đình Hàng Kênh có cho tới 368 bức chạm tương khắc (chạm lộng) to lớn nhỏ được ghép thành những mảng to lớn trong đình (bên trong 252 bức, bên phía ngoài 116 bức). Tương tự như trong số ngôi đình nổi tiếng vùng Đồng bằng Bắc Bộ, những bức chạm lúc tới đây được thể hiện trên những thành phần phong cách xây dựng mộc như đầu dư, xà, bẩy, trên khối hệ thống cửa võng. Các bức chạm trọn vẹn có thể phân thành kể từng lớp với nội dung không giống nhau, hoặc đan xen nhau, lấy hình tượng rồng làm chủ đạo…Nội dung của những bức chạm miêu tả đa số về cảnh ngẫu nhiên.

Hình tượng ổ rồng được chạm tương khắc tinh xảo lưu lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP. Hải Phòng). Hình ảnh: Thu Tdiệt

Tại đây có vô số những chạm tự khắc kể từ những loài Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, tới những loài vật thân thiện với người như chim, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được chạm tự khắc nhiều với gần 400 con trong 156 bức chạm tự khắc. Hình tượng đa số: "Đầu rồng", "Ổ rồng", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong thái thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hải Phòng Đất Cảng).

Tòa Tiền lối tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP Hải Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu lưu giữ được nhiều di vật cổ có độ quý hiếm như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng pláog (niên đại vào cuối thế kỷ 17 vào đầu thế kỷ 18, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (niên đại tầm thế kỷ 19, đặt tại Tiền đàng); sắc phong (kể từ thời Hậu Lê tới cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, trảh phi, sắc phong, kiệu thờ, cửa võng, chuông đồng, khánh đồng, voi và ngựa mộc… Đình được xếp hạng điển tích cấp quốc gia năm 1962, trong đình còn lưu lưu giữ nhiều đồ vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt kể từ là 1460 tới 1693.

Nghi môn gồm 3 cổng, 1 cổng chính 2 cổng ngách tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. Hải Phòng Đất Cảng). Hình ảnh: Thu Tdiệt

điều đặc biệt, trong mỗi mảng chạm tự khắc hình ảnh hàng ngàn con rồng mang những tầm vóc, tư thế không giống nhau. Có khi thì tạc theo kể từng ổ, có khi lại là rồng mẹ quấn quýt bên rồng con lưu giữa rừng hoa lá, cỏ cây. Theo những nhà sử học, hiếm có điểm nè mà những nghệ nhân lại dùng lối "bông hình" để chạm tự khắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét rực rỡ trong phong cách xây dựng, đình Hàng Kênh còn tồn tại độ quý hiếm cao về mặt điêu tương khắc. Nhờ những đôi tay khôn khéo, kỹ năng sáng tạo của những nghệ nhân mà những nét điêu tương khắc tinh xảo, giao thoa lưu giữa phong thái nghệ thuật và thướt mỹ thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh gắn bó với quy trình phân cải nhữngh và phát triển của dân tộc, là điểm lưu lưu giữ lại những độ quý hiếm lịch sử hào hùng, văn hóa truyền thống, thướt mỹ và nghệ thuật rực rỡ và hiện đang là điểm sinh hoạt tâm linh thông thường xuyên của người dân Hải Phòng Đất Cảng cũng như khác quốc tế thập phương.